Alkalische fosfatase (AF)

Alkalische fosfatase (AF) wordt onderzocht bij een verdenking op problemen met de lever of galwegen. Het wordt vaak samen met ASAT, ALAT en Gamma-GT bepaald. De belangrijkste oorzaken voor een verhogingen van alkalische fosfatase in het bloed zijn aandoeningen van de lever, de galwegen of het skelet.

Alkalische fosfatase

Alkalische fosfatase (AF) is een enzym dat fosfaatgroepen van verschillende moleculen kan verwijderen, zoals nucleotides, eiwitten etc. Het in het bloed aantoonbare AF is hoofdzakelijk afkomstig van leverparenchym, galwegepitheel en osteoblasten. In mindere mate wordt het ook geproduceerd door en darmepitheel, placenta en nierweefsel.

Wat botziekten betreft wordt het vaak gezien als maat van de osteoblastenactiviteit. Alkalische fosfatase wordt dan ook aangevraagd bij de diagnostiek en het vervolgen van leveraandoening, galweg problemen en botziekten.

Als naast een verhoogde concentratie alkalische fosfatase ook een verhoogd en gamma-glutamyltransferase wordt gemeten, kan er sprake zijn van een leveraandoening, terwijl bij een geïsoleerde alkalische fosfatase verhoging sprake kan zijn van een botziekte, zoals de ziekte van Paget.

Verhogingen van het AF in het bloed die niet met 'ziekte' zijn geassocieerd, worden gezien tijdens de zwangerschap en in de herstelfase na botbreuken.

Stijging kan voorkomen bij leverafwijkingen zoals hepatitis, cirrose, of een ruimte innemend proces. Een andere belangrijke reden van verhoging is een obstructie van de galwegen, dan kan het gal niet goed kan afvloeien uit de galblaas. Vette maaltijden, zwangerschap of nierfalen kunnen ook een rol spelen bij een verhoogd alkalisch fosfatase geven.

Verlaagd alkalisch fosfatase komt voor bij vrouwen in de overgang die oestrogeen gebruiken voor osteoporose. Maar ook bij mensen met ondervoeding, magnesiumtekort, bloedarmoede, een traag werkende en schildklier of na een ernstige periode van diarree.

Sommige medicijnen kunnen van invloed zijn op de uitkomst van bepalingen: zo geven corticosteroïden een verhoging van de alkalische fosfatase.